Η Εκκλησία Αγ. Γεωργίου Ανεμότιας

Αναφορά για τον Αγ. Γεώργιο από την ιστοσελίδα "Βυζαντινά και Μεταβυζαντινά Μνημεία στην Λέσβο" (www.metabyzantine.gr)

Ευρύτερη περιοχή:

Η ευρύτερη περιοχή είναι ημιορεινή και τα εδάφη είναι επικλινή. Στον εγγύς ναό ο χώρος εμφανίζει ελαφριά κλίση από τα δυτικά προς τα ανατολικά και οριοθετείται από χαμηλό λιθόκτιστο τοιχίο με είσοδο από τα νότια.

Η κτητορική επιγραφή που βρίσκεται στον βόρειο τοίχο, πάνω από την εξώγλυφη παράσταση του Αγ. Δημητρίου.

Δυτικός τοίχος:

Αναφέρεται προγενέστερη τοιχοποιία (επιχρίσματα βόρειου και νότιου τοίχου και φέρει προγενέστερη τοιχογραφία). Η ζωγραφική είναι κοντινής ποιότητας με αυτή του υπόλοιπου ναού. Ο Γούναρης τοποθετεί την ανέγερση στην πρώτη ζωγραφική διακόσμηση στο πρώτο μισό του 17ου αι.

Φέρει μια θύρα στον δυτικό τοίχο όπου η είσοδος στον ναό γίνεται κατεβαίνοντας δύο σκαλοπάτια. Έχει δύο παράθυρα , ένα στον νότιο τοίχο με διαστάσεις 0.60x0.50m και ένα μικρό δίλοβο στην κόγχη του ιερού 0.40x0.40m. και στο μέτωπο της κόγχης του ιερού υπάρχει μικρός στρογγυλός φεγγίτης.

Εξωτερικά υπάρχει ανατολικός τοίχος λόγω της απόκλισης που παρουσίασε και έχει ενισχυθεί σε μεταγενέστερη φάση . Στον προνάρθηκα υπάρχουν χτιστά αντικριστά εδώλια που ορίζουν με σαφήνεια τον χώρο.

Η τοιχοδομή είναι κατασκευασμένη από αργούς γκρίζους λίθους τραχείτη και οι πέτρες αυτές είναι λαξευμένες ή ημιλαξευμένες, και τους συναντούμε στους γωνιόλιθους και στα υπέρυθρα των δύο παραθύρων.

Ανατολικός τοίχος:

Στον ανατολικό τοίχο υπάρχει στρογγυλός φεγγίτης ο οποίος στεφανώνεται από αραιόχτιστους πλίνθους. Η σύνθεση αποτελείται από χώμα και άχυρο. Το δάπεδο είναι στρωμένο με τετραγωνικές και εξαγωνικές κεραμικές πλάκες και υπάρχει πρόσβαση από ένα σκαλοπάτι.

Υπάρχει υπαίθριος σκεπαστός χώρος οποίος επεκτείνεται και σε όλη την νότια πλευρά, από την οποία προέρχεται η στέγη στηριζόμενη σε ξύλινους στύλους.

Δοκάρια στηρίζουν τον νάρθηκα και φέρουν ξύλινα τοξωτά υποστηρίγματα, δείγμα λαϊκής τεχνοτροπίας . Ακόμη, εκεί εμφανίζεται εικόνα της Δευτέρας παρουσίας ενώ πάνω στο υπέρυθρο εικόνα της Κοιμήσεως της Θεοτόκου.

Βόρειος τοίχος:

Ο διάκοσμος εδώ διαρθρώνεται σε τρείς ζώνες και στην πάνω στενή ζώνη υπάρχουν 14 άγιοι. Στην μεσαία ζώνη υπάρχει ο Αγ. Ιωάννης ο Πρόδρομος και ο Άγιος Δημήτριος σε αβαθή αψιδωτή κόγχη και σκηνές από τον βίο του Αγίου.

Χαμηλά υπάρχει ένα γραμμικό διακοσμητικό μοτίβο που βρίσκεται στην δυτική πλευρά της νήσου Λέσβου , 55km πό την Μυτιλήνη, στην νότια παρυφή του χωριού Ανεμώτια.

Κατά το 1618-1621 από αναφορές του Γαβριήλ χτίστηκαν ναοί στην Ανεμωτια και άρα και ο άγιος Γεώργιος , ο οποίος ανεγέρθηκε στην θέση προγενέστερου ναού.

Δάπεδο:

Στο δάπεδο υπάρχουν εξαγωνικές πήλινες πλάκες οι οποίες κάποιες από αυτές έχουν αντικατασταθεί με τετραγωνικές, δείγμα βυζαντινής τεχνοτροπίας. Από τις παραστάσεις του Δωδεκάρτου έχει απεικονιστεί η Κοίμηση της Θεοτόκου και η Πεντηκοστή. Το δάπεδο είναι στρωμένο με πυρότουβλα, το τέμπλο ξύλινο κοσμείται από ωραίες παλιές εικόνες. Όλο το εσωτερικό όμως είναι μια τεράστια πινακοθήκη.

Ιερό βήμα:

Το ιερό βήμα αποτελείται από ένα τετράσφαιρο κόγχης στο οποία απεικονίζεται η πλατυτέρα των Ουρανών έχοντας μπροστά του τον Χριστό. Στον ημικύλινδρο αριστερά απεικονίζεται ο Αγ. Ιωάννης ο Χρυσόστομος και δεξιά ο Μέγας Βασίλειος. Ανάμεσα τους, πάνω σε τράπεζα βρίσκεται το άγιο δισκοπότηρο. Μέσα στην κόγχη τοποθετείται ο άγιος Στέφανος ο πρωτομάρτυρας με αριστερό διάκονο τον άγιο Ρωμανό τον Μελάδο και δεξιά τον άγιο Λαυρέντιο και νότια οι συλλειτουργοί ιεράρχες άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος και ο άγιος Σπυρίδων.

Τέμπλο:

Είναι σκαλιστό με χρώμα και χρυσώματα.

Νότιος τοίχος:

Υπάρχει διάκοσμος έξω από το ιερό ο οποίος διαρθρώνετε από 1 έως 3 ζώνες, και στον οποίο βρίσκεται ο Αγ. Γεώργιος σε αβαθές αψίδωμα. Από πάνω του η επιγραφή με την πρώτη καθολική επιστολή του αποστόλου Ιωάννη και σε στενή πάνω ζώνη σε στηθάριο οι άγιοι Φώτιος και Ανίκητος. Ακολουθεί παράσταση οράματος αποκάλυψης και του Αρχάγγελου Μιχαήλ. Στον νότιο τοίχο ακόμα υπάρχουν και οι μαθητές του Χριστού και η Μαρία η Μαγδαληνή στο μνήμα και η σύνθεση του Χριστού ως καλού ποιμένα στην άνω ζωή. Στην άνω ζώνη του βόρειου τοίχου αναγράφεται : Εις Εμμαούς κλων τον άρτον»

Οι τοιχογραφίες ντύνουν τους τοίχους του. Τα παράθυρα είναι ανύπαρκτα, έτσι οι ασκητικές μορφές παίζουν με το φώς του κανδηλιού. Επάνω οριζόντια υπάρχουν χοντρά δοκάρια, που στηρίζουν την στέγη η ποία δεν έχει ταβάνι, για να εισέρχεται ελεύθερα το φώς από τους φεγγίτες της, που υπάρχουν για να φωτίζεται ο ναός.

Κάθε χρόνο ο ναός συντηρείται από την Εφορία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων.

Οι τοιχογραφίες ντύνουν τους τοίχους της εκκλησίας και εδώ τα παράθυρα είναι ανύπαρκτα, σαν πολεμίστρες. Οι ασκητικές μορφές παίζουν με το φως, του καντηλιού. Επάνω, υπάρχουν οριζόντια δοκάρια, που στηρίζουν την στέγη. Στον νότιο τοίχο υπάρχει μια σειρά από όρθιους αγίους (οι «πολεμικοί»άγιοι).

Στον ίδιο τοίχο, δίπλα στο τέμπλο, κάτω από μια αψίδα που είναι φτιαγμένη εκεί, εικονίζεται ο άγιος Δημήτριος. Αριστερά και δεξιά του τόξου, είναι γραμμένη με μεγαλογράμματη βυζαντινή γραφή, μια κτητορική επιγραφή. Ο Μητροπολίτης Μηθύμνης Διονύσιος, το 1934, τις είχε μελετήσει αυτές τις επιγραφές και τις είχε δημοσιεύσει. Μπορεί κανείς όμως να διαβάσει ότι ο ναός χτίστηκε το 1702, με κόπους και έξοδα των χριστιανών της Ανεμώτιας και πως αγιογράφος τους υπήρξε ο ιεροδιάκονος Ιωάννης Χωματζάς από την Χίο.

Ο ναός αυτός ανακαινίστηκε το 1702. Δύο κολώνες που είναι έξω από τον ναό είναι του πρώτου ναού που χτίστηκε το 1500 περίπου. Οι τοιχογραφίες της εκκλησίας είναι του Χιώτη Ζωγράφου Χωματζά. Η εκκλησία μέσα έχει ένα παράθυρο μικρό τετράγωνο από το οποίο φωτίζεται ο ναός και 2 δύο μικρούς φεγγίτες στην οροφή.

Έχει χαρακτηριστεί ως διατηρητέο μνημείο από το ΥΠΠΟ με ΦΕΚ 373/14-10-1938.